Գորիսի երկրագիտական թանգարանի նախաձեռնությամբ քաղաքային պատկերասրահում տեղի ունեցավ քննարկում՝ նվիրված Գորիս քաղաքի հին և նոր ճարտարապետական լուծումներին։ Ինչպես նշեց թանգարանի տնօրեն Վարդան Սարգսյանը, այն հերթական պլանավորված հանդիպումներից էր, որը նվիրված էր Գորիս քաղաքին։ «2020թ․ հոկտեմբերին Գորիս քաղաքի հիմնադրման 150-ամյակն էր, սակայն համավարակի, ապա նաև 44–օրյա աղետալի պատերազմի պատճառով՝ հանդիսավոր միջոցառումներ տեղի չունեցան։ Եվ այժմ, երբ իրավիճակը համեմատաբար խաղաղ է, ցանկացանք անդրադառնալ այդ թեմային»,–ասաց տնօրենը։ Նրա կարծիքով Գորիս քաղաքի դիմագիծը գնահատող հանրության աչքի առջև երբեմն ցավալի փոփոխություններ են կատարվում, նորը կառուցելու նպատակով քանդվում են հին շինությունները՝ առանց պահպանելու ճարտարապետական ավանդույթները։
Գորիս քաղաքի հիմնադրման, կառուցապատման պատմությունը ներկայացրեց Սևադա Զաքարյանը, ով շուրջ 17 տարի զբաղեցրել է Գորիս քաղաքի գլխավոր ճարտարապետի պաշտոնը։ Նա նաև նշանակալի դեր է ունեցել հատկապես 1980-1990–ական թվականներին քաղաքի ճարտարապետական ուրույն դիմագծի ձևավորման գործում։ Սևադա Զաքարյանը ներկայացրեց Գորիսի քաղաքաշինական, ժողովրդական ճարտարապետության առանձնահատկությունները, մոտեցումները, ինքատիպ լուծումներն ու նրբությունները, քաղաքի նոր ձևավորման, ձևափոխման ընթացքը և խոսեց նաև այն մասին, թե ինչպես է տեսնում քաղաքի ապագան։
Ս․ Զաքարյանը ներկայացրեց նաև արխիվային փաստաթղթեր՝քաղաքաշինության վերաբերյալ, որոնք վկայում էին, որ քաղաքի կառուցապատումը սկսվել է դեռևս 1830-ական թվականներին, երբ ռուս–պարսկական պատերազմի արդյունքում Զանգեզուրն ու Ղարաբաղը միացրեցին Ելիզավետապոլի նահանգին։ Ռուսական տիրապետության շրջանում կառուցված Գորիս քաղաքի կառուցապատողները՝ճարտարագետները, եղել են և՛ հայեր, և՛ ռուս բարձրաստիճան զինվորականներ։ Գորիս քաղաքի հիմնադրման տարեթիվը 1870թ․ է, սակայն որպես բնակավայր, հին Գորիսը 3000-4000 տարվա պատմություն ունի։
Քաղաքի կառուցապատման մեջ ժողովրդի ստեղծագործական մոտեցումը ամենակարևոր ձեռքբերումներից է։ Գորիսեցի վարպետները օգտագործում էին տեղական շարվածքը, որը նրանց բարձր ճաշակի մասին էր խոսում։
Բանախոսը ցավով նշեց նաև խորհրդային շրջանում քաղաքաշինության մեջ թույլ տրված սխալների մասին, քանի որ այդ շրջանում քանդվում են քաղաքի կենտրոնական մասում գտնվող բազմաթիվ արժեքավոր ճարտարապետական կառույցներ և կառուցվում մեր բնությանն ու ընկալումներին ոչ հարիր տիպային շենքեր, և այս միտումը երբեմն շարունակվում է նաև մեր օրերում։ «Եթե կառուցում ես մի շենք, որը բնությանը հարիր չի և այն խանգարում է տվյալ տեսարանը ընկալելուն, ապա այդ չպիտի կառուցես, ավելի շատ բնությունը պետք է երևա, ոչ թե կառույցը»,–նկատում է ճարտարապետը։ Նա այն համոզմանն է, որ քաղաքի զարգացման, պատմամշակութային ժառանգության պահպանության հարցում դեռ շատ անելիքներ կան։
Քննարկման թեմա դարձավ նաև Գորիս քաղաքում այժմ իրականացվող շինարարական աշխատանքների պատճառով ստեղծված անհարմարություններին, կառուցապատման որակին առնչվող հարցեր։
Գորիսի համայնքապետարանի աշխատակազմի քաղաքաշինության և կոմունալ բաժնի պետ Գարեգին Փարսյանի խոսքով՝ գորիսյան ոճը, այսինքն մաքուր տաշ, կարմիր տանիքներ, կարմիր գծեր և հարկայնությունը՝ այն հիմնական չափանիշներն են, որոնք խրախուսվում են պահպանել շինարարության ընթացքում, իսկ մյուս փոփոխություններն ընդունելի են համայնքապետարանի կողմից։ Նա նաև ներկայացրեց այն ծրագրերը, որոնք նախատեսվում են իրականացնել առաջիկա մի քանի տարիների ընթացքում։
Անդրադառնալով քաղաքի ջրամատակարարման և կոյուղագծերի ցանցի վերակառուցման արդյունքում քաղաքի կենտրոնական փողոցների անբարեկարգ վիճակին՝ քաղաքաշինության բաժնի պետը նշեց, որ այդ աշխատանքներն ամբողջովին կավարտվեն 2023թ․ վերջին։
